Makar family 14.10.1943
Ukrainian national house 1939
– Text / Tekst in Deutsch / English / Polski –
[DE] Ivan Makar, seine Frau Anna und seine Kinder Roman, Bogdan und Irena waren bekannt als ukrainische Nationalisten. Ivan war als Besitzer einer Ölgesellschaft ein wohlhabender Mann. Er stiftete ein „Ukrainisches Haus“ in Boryslaw, weil die lokalen Ukrainer im Unterschied zu anderen Nationalitäten kein eigenes Zentrum hatten. Später beauftragte er auch den Bau eines „Ukrainischen Hauses“ in Schodnica, seinem neuen Wohnsitz. Die Makars waren also für einen unabhängigen ukrainischen Staat, der aber Angehörige anderer Nationalitäten nicht ausschließen sollte. Unter den Menschen vor dem Ukrainischen Haus, die man auf dem Foto aus dem Jahre 1939 sieht, befindet sich so auch die Jüdin Frau Kupferman, die eine der dreizehn geretteten Juden war.
read more / Czytaj więcej >
Nach der Besetzung Ostgaliziens verstaatlichten die Sowjets 1939 alle Ölfirmen. Um nicht als „Bourgeois“ nach Sibirien deportiert zu werden, verzichteten die Makars auf den Besitz eines Hauses, rissen ein großes Nebenhaus ab, und veräußerten die Hälfte ihres Vermögens zu einem Spottpreis. Ivan und sein Sohn Roman arbeiteten weiter als Ingenieure in der Ölindustrie. Als untentbehrliche Fachleute und bekannte Nationalisten wurden die Makars dann auch während der deutschen Besatzung nicht zur Zielscheibe – Ivan Makar war zeitweise ukrainischer Bürgermeister mit Büro im selben Verwaltungsgebäude, in dem auch Berthold Beitz saß.
Ivan Makar und sein Sohn Roman waren eng befreundet mit der jüdischen Familie Freund und dem jüdischen Arzt Dr. Elkan Harmelin, der ihr Hausarzt war. Als Dr. Harmelin Ivan Makar um Hilfe und Versteck bat, konnte ihm Ivan selbst diese nicht geben, da er als Bürgermeister unter ständiger Beobachtung war. Aber er bat seinen Sohn Roman darum, der einwilligte. Roman und seine Frau Anna bereiteten ein Versteck unter dem Erdgeschoss ihres Hauses vor. Als Rita Harmelin in das Versteck kam, stellte sie zu ihrer Überraschung fest: „Es waren da unten eine Menge Bücher. Roman muss es geplant haben. Es gab eine jüdische Bibliothek, die liquidiert worden war. Einige wurden wahrscheinlich auf die Straße geworfen. Es gab noch viele mit dem Stempel aus der Bibliothek. Einige der wunderbarsten Bücher, die ich in meinem Leben gelesen habe.“
(Danke für die Unterstützung an Karen Bijkersma, Urenkelin Ivan Makars, die ein Buch zu diesem Thema vorbereitet)
Kurzbiographie Roman Makar
[EN] Ivan Makar, his wife Anna and children Roman, Bogdan and Irena were known as Ukrainian nationalists. Ivan was a wealthy man as the owner of an oil company. He donated a “ Ukrainian House“ in Boryslav because, unlike other nationalities, local Ukrainians did not have their own centre. Later he also commissioned the construction of a „Ukrainian House“ in Schodnica, his new residence. The Makars were thus in favour of an independent Ukrainian state, which, however, should not exclude members of other nationalities. Among the people seated in front of the Ukrainian House, which can be seen on the photo from 1939, is the Jewish woman Mrs. Kupferman, who was one of thirteen Jews saved by Roman and hiw wife Anna Makar.
After the occupation of eastern Galicia, the Soviets nationalized all oil companies in 1939. In order not to be deported to Siberia as „bourgeois“, the Makars disowned one house, destroyed a large outbuilding, and sold half of their property for a ridiculous price. Ivan and his son Roman continued working as engineers in the oil industry. As essential workers and well-known nationalists, the Makars were not targeted during the German occupation – Ivan Makar was the Ukrainian mayor for a time, with an office in the same administration building as Berthold Beitz.
Ivan Makar and his son Roman were close friends with the Jewish family Freund and the Jewish doctor Dr. Elkan Harmelin, who was their family doctor. When Dr. Harmelin asked Ivan Makar for help and hiding, Ivan could not offer him this, as he was under constant observation as mayor. But he asked his son Roman, who agreed. Roman and his wife Anna prepared a hiding place under the floor of their house. When Rita Harmelin came to the hiding place, she found to her surprise: “There were a lot of books under there. Roman must have planned it. There was a Jewish library that was liquidated. Some were probably thrown out onto the street. There were a lot still with the stamp from the library. Some of the most wonderful books I read in my life.”
(Thanks for the support to Karen Bijkersma, great-granddaughter of Ivan Makar, who is working on a book on this topic)
short biography Roman Makar
[PL] Iwan Makar, jego żona Anna i dzieci: Roman, Bogdan i Irena byli znani jako ukraińscy nacjonaliści. Ivan, jako właściciel firmy naftowej, był bogatym człowiekiem. Ufundowal w Borysławiu „Dom Ukraiński“, ponieważ w odróżnieniu od innych narodowości, miejscowi Ukraińcy nie mieli własnego ośrodka. Później zlecił także budowę „Domu Ukraińskiego“ w Schodnicy, swoim nowym miejscu zamieszkania. Makarowie opowiedzieli się więc za niepodległym państwem ukraińskim, które jednak nie powinno wykluczać członków innych narodowości. Wśród osób stojących przed Domem Ukraińskim na zdjęciu z 1939 roku, jest także Żydówka pani Kupferman, która jest jedną z trzynastu Żydów uratowanych przez Romana i jego żonę Annę Makar.
Po zajęciu Galicji Wschodniej, w 1939 roku Sowieci znacjonalizowali wszystkie firmy naftowe. Aby nie zostać deportowanym na Syberię jako „burżuje“, Makarowie zrzekli się własności domu, zburzyli duży dom pomocniczy i sprzedali połowę swojej własności za śmieszną cenę. Ivan i jego syn Roman kontynuowali pracę jako inżynierowie w przemyśle naftowym. Jako niezbędni pracownicy i znani nacjonaliści Makarowie nie byli obiektem ataków i nie mieli żadnych problemów podczas okupacji niemieckiej – Iwan Makar przez pewien czas był burmistrzem ukraińskim, z biurem w tym samym budynku administracyjnym co Berthold Beitz.
Ivan Makar i jego syn Roman byli blisko zaprzyjaźnieni z żydowską rodziną Freund i żydowskim lekarzem dr. Elkanem Harmelinem, który był ich lekarzem rodzinnym. Kiedy dr Harmelin poprosił Iwana Makara o pomoc i ukrycie, Iwan nie mógł mu tego zaoferować, ponieważ był pod stałą obserwacją jako burmistrz. Ale poprosil o to swojego syna Romana, a ten się zgodził. Podobno Roman był już na to przygotowany. On i jego żona Anna przygotowywali już kryjówkę pod podłogą swojego domu. Kiedy Rita Harmelin przyszła, stwierdziła: „Tam na dole było dużo książek. Roman musiał to zaplanować. Była tam żydowska biblioteka, która została zlikwidowana. Niektóre książki zostały prawdopodobnie wyrzucone na ulicę. Było jeszcze wiele z pieczątką z biblioteki. Jedne z najwspanialszych książek, jakie w życiu przeczytałam.“
[Dziękuję za wsparcie Karen Bijkersma, prawnuczki Iwana Makara, która pracuje nad książką na ten temat]
krótka biografia Romana Makara
House and bunker (Photos: private archive Karen Bijkersma)